Waga wkładki a ramię gramofonu

[JacK]

Spotkałem sie z określeniem że "ciężka wkładka" nadaje się tylko do solidnych ramion, a nienadaje sie do lekkich i ultralekkich konstrukcji ramion. Co więc oznacza termin "ciążka wkładka" i co to są te lekkie konstrukcje ?

[Sindsoron]

to jest kwestia wagi samej wkładki, ciężkie wkładki raczej nie współgrają z lekkimi ramionami (np. dualowe ULMy)

[JacK]

Sindsoron Ty kiedyś śpisz ? A tak poważnie to nadal nie wiem co to są te ciężkie wkładki, jeżeli to ciężar to powinien być podany w gramach. Jaki to zakres ? A moze to wartość umowna tylko dla wtajemniczonych . Skrót ULMy też mi nic nie mówi, podaj przykład gramofonu z takim ramieniem.

[Sindsoron]

co do konkretnego zakresu to Wojtek będzie bardziej pomocny ULM yo Ultra Low Mass, ramiona montowane w dualach (np. CS 505, i ogólnie w innych CSach)

...ja raczej chodzę późno spać ;p

[Wojtek]

Tak, ciężar wkładki to ciężar wkładki, czyli jej waga, wyrażana w gramach

Przy tym całym zagadnieniu mamy szereg korelujących ze sobą relacji.
Zacznijmy od ramion.

Konstrukcje ramion gramofonowych także mają różne ciężary. Chodzi tu przede wszystkim o tzw. masę efektywną ramienia, czyli masę która faktycznie ma potem przełożenie na pracę ramienia w trakcie odtwarzania płyty.

Rozróżnia się 3 główne klasy:
- waga lekka - do 10g
- waga średnia - od 11 do 25g
- waga ciężka - od 26g

- krótki przerywnik o ramionach lekkich -
Kiedyś bardziej eksperymentowano z koncepcją lekkiego ramienia. Na tym polu kombinowały takie firmy jak Telefunken, Dual, Ortofon
W przypadku Duala zaowocowało to ramionami typu ULM.

Modele z takim ramieniem można rozpoznać poprzez znacznik CS przed numerem modelu Duala, a także znaczkiem ULM na obudowie.
Pierwsza metoda rozpoznawania bywa złudna, gdyż w późniejszych czasach Dual zaczął dawać przedrostek CS nawet gramofonom, które nie posiadały ramienia ULM (np. JacKowy CS 455 ).

Celem koncepcji ULM było to by kombinacja wkładka + ramię nie przekraczały efektywnej masy 8g, co miało pozwolić na osiągnięcie świetnych walorów sonicznych wraz z bardzo dobrym trackingiem przy względnie niskich kosztach produkcji.
- koniec przerywnika -

Dzisiaj przeważają ramiona gramofonowe wagi średniej i ciężkiej. W związku z tym, dla zachowania kompatybilności, współcześnie produkowane wkładki produkowane są z myślą o tych typach ramion, dzięki czemu mają m.in. sztywniejsze zawieszenia wkładek, itp.

Zawieszenie wkładki można wyrazić liczbowo. Jest to tzw. cantilever compliance (nie mam pojęcia jak to wyrazić po polsku, cantilever od biedy można nazywać wspornikiem, ale co do compliance to nie wiem).

Wysokie compliance (ponad 35) oznacza miękkie zawieszenie.
Średnie (10-20) oznacza pośrednie zawieszenie.
Niskie compliance (5-10) daje nam znać o sztywnym zawieszeniu.

Jest także inny matematyczny sposób wyrażania wartości compliance, ale nie będę go tu przedstawiał, gdyż moim zdaniem ten określony powyżej, wyrażony za pomocą liczb całkowitych, jest bardziej przejrzysty poglądowo. Wspominam o tym gdyż czasami w sieci spotyka się właśnie ten drugi sposób
(przykład: 12 * 10^6 reprezentuje mniej więcej tyle samo co liczba 10 w powyższej skali).

Masa wkładki jest bezpośrednio powiązana z compliance. To znaczy, że możemy założyć, że każda lekka wkładka ma miękkie zawieszenie (wysokie compliance). Przy średnich klasach wagowych nie jest to już może takie oczywiste (wszak compliance może być bliżej dolnej granicy przedziału albo tej górnej), ale w to już nie będę tutaj wnikał

Niektórzy upatrują także relację między wartością compliance, a optymalnym zakresem ustawienia nacisku ramienia, w sensie że niski nacisk (rzędu 1g) oznacza wysokie compliance, a wysoki nacisk (powyżej 2g) oznacza niskie compliance. Jednakże ja nie stawiałbym za dużo pieniędzy na taką zasadę, gdyż spotkałem się z zbyt wieloma dewiacjami, odchodzącymi od tej reguły. Jest w tym jakaś racja i logika, ale nie jest ona absolutna. Dla ułatwienia można ją oczywiście stosować.

Przy dobieraniu wkładki do ramienia pod względem kompatybilności najbardziej interesuje nas właśnie wspomniana masa efektywna ramienia oraz compliance wkładki (a dlaczego? O tym za chwilę), ale jeszcze dla dodatkowej pomocy poglądowej przedstawmy ciężary wkładek w odniesieniu do ich klas wagowych:

- waga lekka: do około 3.5g (przykład: Ortofon OM5 waży około 2.5g).
- waga średnia: 3.5-8.5g (większość wkładek)
- waga ciężka: od 8.5g (przykład: Denon DL-103, choć waży dokładnie 8.5g)


Compliance i efektywna masa ramienia mają odniesienie do częstotliwości rezonansu wspornika. Jest to częstotliwość akustyczna, przy której wspornik zaczyna bardzo mocno wibrować, co oczywiście przedkłada się potem na odtwarzany zapis dźwiękowy, gdyż dostaje się to do toru sygnałowego.
Zjawisko to jest niepomijalne. W związku z tym, wypracowano złoty środek, dzięki któremu człowiek nie odczuje tego efektu.

Chodzi o to by częstotliwość rezonansu utrzymać mniej więcej w przedziale od 8Hz do 12Hz (jest to granica umowna).
Poniżej tego przedziału (do 8Hz) wspornik byłby za bardzo czuły na bodźce takie jak wibracje zewnętrzne (kroki) albo głębokie rysy w rowku płyty.
Powyżej tego przedziału zaczynamy się już zbliżać do 20Hz, czyli dolnej granicy pasma akustycznego odczuwalnego przez ucho ludzkie.

Ostatecznym wyznacznikiem wartości częstotliwości rezonansu są specjalnie przygotowane płyty testowe, dzięki którym użytkownik może wizualnie (a także akustycznie) zaobserwować jak zachowuje się wspornik igły w momencie próby odtworzenia sygnału o infra niskiej częstotliwości (poniżej 20Hz), przez co można w łatwy sposób określić częstotliwość rezonansu.

Przykład takiego testu (ramię Technics SL-1600mkII z wkładką AT-440MLa):


Częstotliwość rezonansu można sobie także przeliczyć matematycznie (o ile znamy wszystkie dane). Spotkałem się z kilkoma wzorami umożliwiającymi taką kalkulację, jednakże rozwiązanie to trzeba traktować bardziej poglądowo niż faktycznie. Matematyczne wyliczenie daje jedynie pewną aproksymację w odniesieniu do wartości faktycznej.


W drodze podsumowania. na podstawie tego wszystkiego można wysnuć następujące wnioski:
- ramiona lekkie najlepiej współgrają z lekkimi wkładkami, o miękkim zawieszeniu (wysokie compliance) i analogicznie ramiona ciężkie najlepiej zagrają z wkładkami o sztywnym zawieszeniu (niskie compliance)
- niekompatybilne kombinacje ramię/wkładka mogą zaowocować nieciekawymi wrażeniami sonicznymi, a także problemami z trackingiem

Zresztą, przy próbie montowania ciężkiej wkładki na lekkim ramieniu (i vice versa, lekkiej wkładki na ciężkim ramieniu) bez odpowiednich ciężarków zazwyczaj po prostu nie da się odpowiednio wyważyć ramienia


Mam nadzieję, że powyższy tekst pomoże w zrozumieniu tej całej filozofii technicznej
Jakby co to ja to wszystko napisałem z głowy, więc jeśli się gdzieś pomyliłem to zwróćcie uwagę i poprawcie

[Wojtek]

Nie wiem jak rozumieć ciszę w tym wątku. Brak dalszych pytań, wszystko jasne, "ale ten Wojtek bzdury wygaduje"?

[Sindsoron]

chyba wszystko wystarczająco dobrze wytłumaczyłeś i nikt na razie nie ma więcej pytań bo wszystko rozumieją, albo wręcz przeciwnie, nie rozumieją i boją się zapytać o wyjaśnienia ;p

[Wojtek]

albo wręcz przeciwnie, nie rozumieją i boją się zapytać o wyjaśnienia ;p

Haha, aż tak źle?

Nie ukrywam, tego typu dobieranie wkładki do ramienia, w oparciu o matematykę i konkretne testy to już jednak oznacza pewien wyższy stopień wtajemniczenia

[Sindsoron]

jak dla mnie to na razie za wysoki poziom ;p bo i gramofon i wkładka, i reszta sprzętu jest na takie zabawy za słaba i raczej nie warta tego zachodu

[PIGFACE]

Ot mądrego to i dobrze poczytać. Czekam na po świętach by przyłożyć do winyla wkładkę LMA zobaczymy jak to zagra.

[JacK]

...no i jak zagrało ?

[onlooker]

Witam wszystkich
Mam pytanie odnośnie zagadnienia podatność wkładki a waga ramienia. Jak określić wagę ramienia? Zakupiłem takie retro: Pioneer PL12D II, pasuje wymienić wkładkę bo stara QLM 30 ma ślady korozji i nie wiem jaki zakup będzie dobry. Czy ramię w tym TT jest lekkie czy średnie?
Gdzieś na obcym forum polecano denona dl 110.

[Wojtek]

Producent zazwyczaj podaje "effective mass" ramienia, co wyznacza jego przedział "wagowy"

Pioneer przy PL-12D nie podaje tych wartości, ale wiadome jest, że jest to ramię wagi średniej, a jego masa efektywna to ok. 16g.

[onlooker]

A co do wkładki - to co możesz zaproponować aby zagrało lepiej od tej QLM 30mkIII?

[Wojtek]

To nie tutaj kolego, nie w tym wątku Rozejrzyj się trochę po dziale wkładkowym.